Het nieuwe jaar begint met het water tegen de winterdijken

Waterschap Rivierenland ervaart hoogwater na herhaaldelijke hoogwaterstanden, buien en zeestormen gedurende deze weken, waarbij de natuurkrachten onstuimig zijn. De organisatie staat voor uitdagingen in het peilbeheer en blijft waakzaam voor extreme weersomstandigheden tijdens de feestdagen.

In de afgelopen week was er weinig neerslag, wat de sloten de gelegenheid gaf om het lagere winterpeil te bereiken. Ondanks dit, blijft de bodem doorweekt, mede door kwel als gevolg van hoge rivierwaterstanden. De afvoer van kwel vergt een deel van de pompcapaciteit, waarbij bijvoorbeeld het Hollands-Duits gemaal in Nijmegen soms met twee pompen draait voor kwelafvoer. In de Waalsprong van Nijmegen-Lent staan de singels vol en wordt overtollig water voornamelijk afgevoerd via de Linge en het Kuijkgemaal in Randwijk naar de Neder-Rijn. Dit gebeurt om de Neder-Betuwe en het Amsterdam-Rijnkanaal te ontzien, waar Rijkswaterstaat de keersluis bij de Prinses Marijkesluis in Rijswijk inmiddels heeft gesloten.

De voorspelling voor deze week wijst op aanzienlijke regenval, vooral op dinsdag 19 december, gevolgd door aanhoudend wisselvallig weer. Op donderdag steekt een stormachtige westenwind op vanaf zee, samenvallend met de naderende hoogwatergolf in de lage delta. Hierdoor zal de rivierwaterstand op de Lek en Merwede tegen het weekend voor kerst significant stijgen. Na kerst wordt stabieler weer verwacht, met afwisselend buien en zon.

Op de Rijn passeert deze week de tweede golf van dit seizoen, met de rivier die maandagochtend bij Lobith tot 13,33 meter boven NAP kwam, iets hoger dan de eerste piek eind november. Het water zal dit weekend niet onder de 12 meter boven NAP zakken, om na kerst opnieuw te stijgen. Hierdoor wordt verwacht dat er eind dit jaar een nieuwe hoogwatergolf ontstaat, met een verwacht maximaal peil van rond de 14,50 meter boven NAP. Op de Maas passeert tijdens de kerstdagen al een golf die sommige uiterwaarden zal vullen.

Door aanhoudende regen en kwel blijven de grondwaterstanden hoog tot zeer hoog voor deze tijd van het jaar, en de bodem blijft verzadigd. Het grondwater staat nu al maanden op een niveau dat doorgaans pas aan het eind van de winter wordt bereikt. Door kwel en neerslag wordt niet verwacht dat het grondwater voorlopig zal dalen.

Kwel, neerslag en wind vallen ongunstig samen, waardoor de bodem weinig opneemt en elke druppel kwel of neerslag snel in de sloten belandt. Om hiermee om te gaan, handhaaft Waterschap Rivierenland de winterpeilen, soms iets lager, en draaien de gemalen op volle capaciteit. Hoogwater op de rivier, mede door storm op zee, beperkt de afvoercapaciteit, waardoor gemalen soms moeten uitmalen tegen een muur van water. Bij Kinderdijk kan er soms een maalstop zijn vanwege de uitzonderlijk hoge stand van de Lek, zelfs bij eb.

De uiterwaarden en buitenpolders langs de grote rivieren zullen dit jaar niet meer droogvallen. Bij de nieuwe hoogwatergolf rond de jaarwisseling zullen vrijwel alle zomerkades overstromen, en het nieuwe jaar begint met water tegen de hoge winterdijk.

Waterschap Rivierenland blijft tijdens de feestdagen waakzaam en neemt indien nodig maatregelen bij extreem weer.